Επιστολή Πρώτη - Περί νοεράς προσευχής Προς νέον ερωτήσαντα περί προσευχής

Η πράξις της νοεράς προσευχής είναι να βιάσης τον εαυτόν σου να λέγεις συνεχώς την ευχήν με το στόμα αδιαλείπτως. Εις την αρχήν γρήγορα, να μην προφθάνη ο νούς να σχηματίζει λογισμόν μετεωρισμού. Να προσέχης μόνον στα λόγια: "Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με". Όταν αυτό πολυχρονίση, το συνηθίζει ο νους και το λέγει και γλυκαίνεσαι ωσάν να έχης μέλι στο στόμα σου και θέλεις όλο να το λέγης. Αν το αφήνης στενοχωρείσαι πολύ.
Όταν το συνηθίση ο νους και χορτάση - το μάθη καλά - τότε το στέλνει εις την καρδίαν. Επειδή ο νους είναι τροφοδότης της ψυχής και μεταφέρει στην καρδίαν οτιδήποτε φαντασθή. Όταν ο ευχόμενος κρατή τον νουν του να μην φαντάζεται τίποτε, αλλά να προσέχη μόνον τα λόγια της ευχής, τότε αναπνέοντας ελαφρά με κάποιαν βίαν και θέλησιν εδικήν του τον κατεβάζει εις την καρδίαν, και τον κρατεί μέσα και λέγει με ρυθμόν την ευχήν, "Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με".
Εις την αρχήν λέγει μερικές φορές την ευχήν και παίρνει μίαν αναπνοήν, Κατόπιν όταν συνηθίση να παραμένη ο νους εις την καρδίαν, λέγει εις κάθε αναπνοήν μιαν ευχήν με τον εξής τρόπο: Λέγει το "Κύριε Ιησού Χριστέ" εις την εισπνοήν και το "ελέησον με" εις την εκπνοήν. Αυτό ανήκει στην πρακτικήν μορφήν της ευχής έως ότου επισκιάση και αρχίση να ενεργή η Θεία Χάρις. Εάν τούτο δεν διακοπή Χάριτι Χριστού μετά επακολυθεί η θεωρία.
Αυτά λέγονται "πράξις". Δεικνύεις την προαίρεσιν σου εις τον Θεόν, το δε παν έγκειται εις αυτόν εάν σου δώση. Χωρίς τον Θεόν τίποτε δε γίνεται. Ο Θεός είναι η αρχή και το τέλος. Η Χάρις του τα πάντα ενεργεί. Εάν η Θεία Χάρις δεν συνεργήση κανένας τρόπος και καμμιά προσπάθεια δεν καρποφορεί.
Αν θέλης να βρεις τον Θεόν δια της "ευχής" δεν θα σταματάς ποτέ αυτήν την εργασίαν. Όρθιος, καθήμενος, βαδίζοντας δεν θα μένης χωρίς την ευχή. Να μη βγαίνει πνοή χωρίς την ευχήν για να εφαρμόζεται ο λόγος του Παύλου "αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευχαριστείτε".
Εάν μπορέσης να λέγης την "ευχή" εκφώνως και συνέχεια, σε δύο - τρεις μήνες - πιστεύω- την συνηθίζεις και μετά πλησιάζει η Θεία Χάρις και σε ξεκουράζει. Αρκεί να μη σταματήσης να την λέγης με το στόμα, χωρίς διακοπήν. Όταν την παραλάβη ο νους τότε θα ξεκουρασθής με την γλώσσαν να την λέγης. Όλη η βία είναι στην αρχήν, έως ότου γίνει συνήθεια. Κατόπιν θα την έχης σε όλα τα χρόνια της ζωής σου. Μόνον κτύπα ευθές εις την θύραν του θείου ελέους και πάντως ο Χριστός μας θα σου ανοίξη, εάν επιμένης.

Απόσπασμα από το βιβλίο "Ο Γέρων Ιωσήφ ο Ησυχαστής και η Πατερική Παράδοσις" του Μακαριστού Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού