Ι.Μ. Βατοπαιδίου

Η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου αντικρύζει τη θάλασσα της βορειοανατολικής όψης του Άθω από ένα παραθαλάσσιο ύψωµα. Η µονή ιδρύθηκε περί το 972-985 πιθανώς από τρεις πλούσιους άρχοντες, τους Αθανάσιο, Νικόλαο και Αντώνιο, οι οποίοι ήρθαν και µόνασαν στο Άγιον Όρος στα χρόνια του αγίου Αθανασίου που ίδρυσε τη Μεγίστη Λαύρα. Στο Β΄Τυπικό (1045) κατακτά τη δεύτερη θέση την οποία συνεχίζει να κατέχει και σήµερα.
Τον 12ο και 13ο αιώνα εκεί µόνασαν οι εθναρχικές µορφές του σερβικού λαού άγιοι Σάββας και Συµεών. Ο κράλης της Σερβίας Στέφανος ∆ουσάν κατά τον 14ο αιώνα ανάµεσα στις πολλές δωρεές που πρόσφερε στη µονή ήταν και ο συνοικισµός Άγιος Μάµανας, ενώ και τον επόµενο αιώνα άλλοι Σέρβοι ηγεµόνες συνέχισαν την θεοφιλή τακτική των αφιερώσεων και δωρεών στο µοναστήρι.
Στην ένδοξη πορεία της µονής δεν έλειψαν και οι δύσκολες στιγµές, όπως οι επιδροµές και λεηλασίες Φράγκων πειρατών, Καταλανών (1307) και αργότερα οθωµανικών φύλων. Όµως αυτού του είδους οι κακοτυχίες δεν ανέστειλαν την αύξηση και προκοπή της µονής. Απεναντίας, κατά καιρούς υπό την κατοχή της περιήλθαν οι µονές Χαλκέως, Βεροιώτου, Ιεροπάτορος, Καλέτζη, Αγίου ∆ηµητρίου, Ξύστρου, Τριπολίτου, και Τροχαλά. Οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες επίσης δεν υστέρησαν σε γενναιοδωρία, ενώ δυτικοί ηγεµόνες στους µεταβυζαντινούς χρόνους ενδιαφέρθηκαν για την ακεραιότητα της µονής. Στα τέλη του 15ου αιώνα το Βατοπαίδι έθρεψε στους κόλπους του τον φωτιστή των Ρώσων άγιο Μάξιµο τον Γραικό. Το 1749 στη µονή ιδρύθηκε η γνωστή Αθωνιάδα Σχολή, που σε εποχές δίσεκτες για το Γένος προσέφερε γνώση και µόρφωση πνευµατική.
Το ωραίο Καθολικό της µονής τιµάται στον Ευαγγελισµό της Θεοτόκου και χτίστηκε το 10ο αιώνα. Οι παλαιότερές του αγιογραφίες, που έχουν ωστόσο επιζωγραφηθεί κατά το 18ο και 19ο αιώνα, ανάγονται στον 14ο αιώνα. Η µονή διαθέτει 12 εξωκκλήσια και 21 παρεκκλήσια, εκ των οποίων τα 5 είναι ενσωµατωµένα στο Καθολικό. Το κωδωνοστάσιο της µονής ανεγέρθη περί το 1427 και είναι το παλαιότερο σωζόµενο. Η µονή γνώρισε συχνές και ολιγόχρονες µεταβολές από το κοινοβιακό στο ιδιόρρυθµο σύστηµα και αντίστροφα ήδη από τα τέλη του 14ου αιώνα. Το 1989 επανήλθε στο κοινοβιακό σύστηµα.
Από τα κειµήλια της µονής ιδιαίτερα γνωστό είναι η τιµία Ζώνη της Παναγίας, που φυλάσσεται εκεί από τον 14ο αιώνα. Πολύτιµο ανάθηµα είναι και ο "Ίασπις", ένα ποτήρι, δώρο µάλλον του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου, που έχει την ιδιότητα να µετατρέπει το νερό σε γαλάκτωµα ιαµατικό για το δάγκωµα φιδιού, καθώς επίσης και πολλά περίτεχνα άµφια και εκκλησιαστικά σκεύη. Αλλά και µια σειρά από θαυµατουργές εικόνες της Θεοτόκου όπως της Ελαιοβρύτισσας, της Κτητόρισσας, της Εσφαγµένης και της Παραµυθίας στολίζουν εξαίρετα το µοναστήρι. Η βιβλιοθήκη της Βατοπαιδίου έχει 1536 χειρόγραφα, 25 ειλητάρια, ένα µεγάλο αριθµό εγγράφων και έντυπα που ξεπερνούν τις 25,000. Εξαρτήµατα της µονής είναι 24 Κελλιά και οι ιστορικές σκήτες του Αγίου ∆ηµητρίου και του Αγίου Ανδρέα (Σεράι), παρά τις Καρυές. Οι µοναχοί της µονής ανέρχονται στους 50 και αρκετοί κατάγονται από την Κύπρο.