Ι.Μ. Αγίου Παύλου

Η Ιερά Μονή Αγίου Παύλου είναι κτισµένη στη δυτική µεριά του Άθω και τιµάται στην Υπαπαντή του Κυρίου. Κτίτορας της µονής είναι ο άγιος Παύλος ο Ξηροποταµηνός, κτίτορας και της οµώνυµης µονής, ο οποίος προς το τέλος της ζωής του αποτραβήχτηκε σε ασκητήριο, στο σηµείο όπου σήµερα βρίσκεται η µονή. Κατά τον 10ο και 11ο αιώνα συναντούµε δυο µονές µε το όνοµα Ξηροποτάµου στον Άθω. Η σηµερινή µονή Αγίου Παύλου καθιερώθηκε µε το όνοµα αυτό οριστικά από το 1108 και εξής.

Τον 14ο αιώνα η µονή ερηµώθηκε αλλά µε την παρουσία των αρχοντικής καταγωγής Σέρβων µοναχών Γεράσιµου Ραδώνια και Αντωνίου Πηγάση αναδείχθηκε και πάλι από Κελλί σε µοναστήρι. Τον 15ο αιώνα τη µονή ενίσχυσαν οι Ιωάννης Ζ΄ και Η΄ Παλαιολόγος, ο Σέρβος ηγεµόνας Γκιούρ και ο αδελφός του Λάζαρος. Πολλοί άλλοι Παραδουνάβιοι ηγεµόνες, Ρουµάνοι και Ελληνες, υπήρξαν ευεργέτες της µονής. Την ακµή του 17ου αιώνα διαδέχθηκε η παρακµή του 18ου λόγω ένδειας οικονοµικών πόρων, µετά την σκληρή φορολογία από τις τουρκικές αρχές και την τοκογλυφία των Εβραίων. Στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, ο σκευοφύλακας Γρηγόριος και ο αρχιµ. Άνθιµος Κοµνηνός βοήθησαν στην ανάκαµψη της µονής και εξόφληση των χρεών της.

Το τελευταίο καταστροφικό συµβάν που υπέστη η µονή του Αγίου Παύλου ήταν η πυρκαγιά του 1902 και η πληµµύρα του 1911. Τον 15ο αιώνα κτίστηκε η βορεινή πλευρά και τον 16ο ανεγέρθη ο αµυντικός πύργος του µοναστηριού. Τον 19ο αιώνα κατασκευάστηκε και το Καθολικό, ενώ ως και τον αιώνα µας πολλές επισκευές και προσθήκες έλαβαν χώρα. Η µονή διαθέτει 12 παρεκκλήσια εκ των οποίων του αγίου Γεωργίου είναι το παλαιότερο κτίσµα της µονής και κοσµείται µε σηµαντικές τοιχογραφίες της Κρητικής σχολής. Στη µονή υπάγονται η γραφική Νέα Σκήτη και η ρουµανική σκήτη του Αγίου ∆ηµητρίου. Σήµερα κατέχει τη δέκατη τέταρτη θέση µεταξύ των αγιορειτικών µονών.

Στα κειµήλια της µονής περιλαµβάνονται τα πολύτιµα δώρα των τριών µάγων, το πόδι του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, τεµάχιο Τιµίου Ξύλου, σκεύη και άµφια. Στη βιβλιοθήκη του µοναστηριού έχουν αποθησαυριστεί 494 χειρόγραφα και πάνω από 12,000 έντυπα βιβλία. Η µονή σήµερα έχει περί τους 30 φίλεργους µοναχούς.