Η Ιερά Μονή Ξηροποτάµου, κλασικό δείγµα αγιορειτικής αρχιτεκτονικής, γεωγραφικά εντοπίζεται περίπου στο µέσο της χερσονήσου του Άθω σε θέση περίβλεπτη, και σε ύψος 200 µέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας.
Αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα µοναστήρια, αλλά η πρώιµη ιστορία του παραµένει ασαφής όσον αφορά στον ακριβή χρόνο ίδρυσής του και τον κτίτορα του µοναστηριού. Η προφορική παράδοση θέλει ιδρυτή της µονής την αυτοκράτειρα Πουλχερία που έζησε τον 5ο αιώνα, ενώ σύµφωνα µε άλλη πηγή ιδρυτές θεωρούνται οι αυτοκράτορες Κωνσταντίνος Ζ΄ ο Πορφυρογέννητος και ο Ρωµανός Α΄ ο Λεκαπηνός κατά τον 10ο αιώνα. Σε χειρόγραφα και διάφορα έγγραφα υπάρχει µια ασάφεια όσον αφορά στο όνοµα της µονής και την προσωπικότητα του οσίου Παύλου που είναι πιθανότατα ο κύριος κτίτορας της µονής. Πρόκειται µάλλον για κάποιον ασκητή µοναχό ο οποίος έχαιρε µεγάλης εκτίµησης στον Άθω, υπήρξε σύγχρονος του αγίου Αθανασίου και µε βάση την προφορική παράδοση ταυτίζεται µε τον γιο του Μιχαήλ Α΄ του Ραγκαβέ.
Η ευηµερούσα πορεία της µονής ανακόπηκε κατά το 13ο αιώνα, στα χρόνια της Φραγκοκρατίας όταν ενέσκηψαν οικονοµικές δυσκολίες και πειρατικές επιδροµές. ∆εν άργησε ωστόσο να τύχει και πάλι της υποστήριξης των βυζαντινών αυτοκρατόρων, ιδίως µετά την πυρκαγιά του 1280, που µε δωρεές και χρυσόβουλλα επιβεβαίωσαν κυριαρχικά δικαιώµατα της µονής (13ος-14ος αιώνας). ∆ωρεές από τις ηγεµονίες της Βλαχίας και της Ουγγροβλαχίας υπήρξαν πηγή ανανέωσης και µακροηµέρευσης της ζωής του µοναστηριού. Ανάµεσα στους µεγάλους ευεργέτες της µονής αριθµείται και ο σουλτάνος Σελίµ Α΄. Η Ξηροποτάµου, όπως κάθε µοναστήρι, γνώρισε και έντονες στιγµές κάµψης. Οι δύο καταστροφικές πυρκαγιές στις αρχές του 16ου και 17ου αιώνα και το βάρος των χρεών κατά το 18ο αιώνα γονάτισαν τη µονή. Το διάστηµα 1821-1830 η µονή είχε καταληφθεί από τουρκικό στράτευµα ενώ στα νεώτερα χρόνια, το 1950 και 1973 ξαναχτυπήθηκε από πυρκαγιές.
Σήµερα η µονή Ξηροποτάµου κατέχει την όγδοη θέση στην ιεραρχία των κοινοβίων. Σ' αυτήν ανήκει το λιµάνι της ∆άφνης και τα 6 σωζόµενα Ξηροποταµινά Κελλιά. Η µονή έχει 7 παρεκκλήσια και 9 εξωκκλήσια. Το Καθολικό της τιµάται στους αγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρες και οικοδοµήθηκε το 18ο αιώνα, επάνω σε παλαιότερο. Έξω από το Καθολικό βρίσκεται η φιάλη του αγιασµού φτιαγµένη από ερυθρό µάρµαρο το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα µε δωρεά του λόγιου αδελφού της µονής Καισάριου ∆απόντε. Στη βιβλιοθήκη της µονής υπάρχουν 409 χειρόγραφα και περίπου 6,000 έντυπα βιβλία. Γνωστά κειµήλια της µονής είναι ο δίσκος της Πουλχερίας κατασκευασµένος από στεατίτη λίθο, λείψανα αγίων, χρυσοκέντητα ιερά άµφια και πολύτιµες επισκοπικές ράβδοι. Το πολυτιµότερο όµως κειµήλιο της Ξηροποτάµου είναι τα δύο τεµάχια Τιµίου Ξύλου από τον σταυρό του Χριστού, τα µεγαλύτερα που υπάρχουν στον κόσµο, που φέρουν και την οπή από τα καρφιά της σταυρώσεως. Σήµερα η µονή αριθµεί περί τους εικοσιπέντε αγαθούς και ησύχιους µοναχούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου